Причините за невидената вонредна состојба со „Северен тек“ допрва ќе се разјаснуваат. Тешко е да се процени вкупната економска штета. Не е јасно на чија сметка ќе се санираат цевките и колку време ќе трае. Европа веќе предвидува прекин на производството и екстремно високи цени на гасот. А во ЕУ стравуваат дека засекогаш ќе ги загубат гасоводите. За последиците од несреќата – во материјалот.

 

Милијарди загуби

Протекување се случи истовремено на три линии Северен тек-1 и Северен тек-2. Ова беше изненадување и за Русија и за ЕУ. Двете страни зборуваат за намерни акти и саботажа.

Капацитетот на сите линии е 110 милијарди кубни метри. А цената на синото гориво во Европа веќе надминува 2.000 долари за илјада кубни метри. И иако двата цевководи не беа во функција во моментот на несреќата, во нив се акумулираа стотици милиони кубни метри процесен гас.

Така, според експертските проценки на Фондот за национална енергетска безбедност, секоја линија може да содржи околу 100 милиони кубни метри. Ако ги погледнеме сегашните цени, тоа е загуба од 500-600 милиони долари. Плус можни казни од регулаторите за еколошка штета.

Според други извори, во секоја од трите линии имало од 150 до 360 милиони кубни метри, односно вкупно 450-1080 милиони.

„Зависи и од притисокот во цевките, кој може да биде помал од потребното при пумпањето. Не е познато дали целиот гас истекол или дали дел од него бил технички запрен. Според тоа, пазарната вредност на истекувањето може да биде 0,9 – 2,1 милијарда долари“, предлага Марк Гоичман, главен економист на информативниот и аналитичкиот центар TeleTrade.

Кој ќе плати

Аналитичарите сè уште не започнале да ги проценуваат можните трошоци за обнова на инфраструктурата. Овде главното прашање е кој ќе плати. Според договорите, операторите на Северен тек, подружници на Гаспром, се обврзани да вршат поправки. И тие веројатно треба да ангажираат организации способни да вршат таква работа.

„Но, на чија сметка треба да се поправи? Логично, средствата треба да ги обезбедат одговорните за протекувањето. “, вели Леонид Хазанов, независен индустриски експерт.

Доколку несреќата се препознае како осигурен настан, осигурителот ќе плати, но ќе биде потребна тужба, смета независниот енергетски аналитичар Дмитриј Адамидов. Сепак, според него, прашањето не е ни за парите. Со оглед на актуелните проблеми со европската индустрија и логистика, како и меѓусебните санкции, не е така лесно да се нарача реставрација на гасоводот и агрегатите. И нема многу луѓе со надлежност да поправаат морска цевка.

Европа веќе се подготвува за најлошото. Според Тагешпигел, повикувајќи се на свои владини извори, властите стравуваат дека трите цевки СП-1 и СП-2 засекогаш ќе останат неупотребливи. Според изданието, доколку линиите не се поправат во блиска иднина, поради депресуризација, внатре ќе навлезе многу солена вода, што ќе предизвика корозија.

Екстремни цени

Но, надежта за брза поправка не вреди. Истрагата на местото на несреќата најверојатно ќе трае неколку недели, а опоравувањето ќе се одолговлекува со месеци.

Сега испораките на гас во Европа минуваат исклучиво преку територијата на Украина (околу 42 милиони кубни метри дневно) и преку гасоводот Турски тек. „Северен тек“ сè уште може да се користи за да се смират геополитичките судири и да се добие сино гориво во замена за укинување на санкциите, рече Николај Непљуев, консултант за приватни инвестиции кој е член на Асоцијацијата на независни директори.

Сега Европа ја загуби можноста да го реши проблемот и да го врати нормалното снабдување со гас од Русија. Цената на горивото само ќе расте, што значи дека целата индустрија што користи гас ќе плати екстремни цени или ќе го затвори производството.

Суспензија на активност

Стотици европски постројки во енергетски интензивни индустрии се изложени на ризик. Како и досега, металургијата и производството на ѓубрива ќе бидат на удар – 70% од капацитетите за производство на азотни ѓубрива веќе не работат.

Словалко, главниот снабдувач на алуминиум на континентот, го ограничи производството во Словачка од септември. Истото го пријави и холандската фабрика за цинк Будел. Романскиот гигант Chimkompleks го ограничува производството на полиоли, октанол и изобутанол, кои се потребни за производство на лепила, заптивки и лакови. Полскиот ANVIL е на пауза, норвешката „Јара“ го намали капацитетот на 35 проценти. Во Германија ги распушти филијалите на СКВ.