СЕ ПОДГОТВУВА РАСКОЛ ВО ЕВРОПСКАТА УНИЈА? Овие земји нема да се откажат од рускиот гас, на работ на ГОЛЕМ КОНФЛИКТ?
Војната во Украина ги принуди министрите на ЕУ да разговараат за потенцијалната шеста рунда санкции кон Москва, но можното воведување ембарго за нафта и гас продолжи да го дели блокот. Причината е јасна – некои членки на ЕУ сè уште се многу зависни од руската енергија .
Европската унија од почетокот на војната платила 35 милијарди евра за руската енергија, изјави шефот на европската дипломатија Јосеп Борељ, а во текот на 2021 година околу 40 гас и 25 отсто од нафтата на ЕУ дошле од Русија.
Украинскиот претседател Володимир Зеленски ја повика ЕУ да воведе санкции за руската нафта и да одреди краен рок за суспендирање на увозот на гас од Русија. Се планира целосно да се забрани увозот на руски јаглен, но дури од август неговата вредност е далеку помала од вредноста на нафтата и гасот.
Во самиот блок, на пример, Германија, Италија, Австрија и Унгарија се многу зависни од рускиот гас, но 17 земји од ЕУ одговорија на понудата на Европската комисија да им обезбеди техничка експертиза за да им помогне постепено да ги исфрлат руските фосилни горива . .
Каков е ставот на членките на ЕУ и колку се далеку од „откажување“ од руската енергија?
Австрија
Австрија ја отфрли можноста за воведување санкции за увоз на нафта и гас од Русија.
„Ако санкциите ве погодат посилно од другите, мислам дека тоа не е начинот на кој треба да се оди“, рече министерот за финансии Магнус Брунер на 4 април.
Канцеларот Карл Нечамер, кој на 11 април се сретна со рускиот претседател Владимир Путин во Москва, рече дека очекува дополнителни санкции на ЕУ против Русија, но ја брани одлуката на неговата земја да се спротивстави на прекинот на испораката на гас.
„Се додека луѓето умираат, каква било санкција е сè уште недоволна“, рече тој.
Да потсетиме, Австрија е воено неутрална и не е членка на НАТО.
Белгија
Белгискиот премиер Александар де Крој повика на построги санкции кон Русија со цел да има ефект врз Кремљ. Тој ја истакна потребата од енергетска трансформација и крај на зависноста од руските фосилни горива, но не повика на ембарго.
– Ние не сме во војна со самите себе. Санкциите секогаш мора да имаат многу поголемо влијание на руската страна отколку на нашата – рече Де Кро на самитот во Брисел на 25 март.
Белгискиот министер за финансии Винсент ван Петегем рече дека неговата земја не се противи на насочени акции против руската нафта и јаглен.
Бугарија
Бугарија е особено зависна од рускиот гас, чиј договор со Гаспром ги задоволува речиси сите нејзини потреби. Но, во март владата објави дека нема да води разговори за обновување на десетгодишниот договор, кој истекува на крајот на оваа година, согласно стратегијата на ЕУ.
Вицепремиерот Асен Василев рече дека земјата ќе разгледа алтернативни извори. Новиот гасовод со Грција треба да започне со работа оваа година, а Бугарија постигна договор да добива повеќе гас од Азербејџан.
Хрватска
Хрватскиот премиер Андреј Пленковиќ, наводно, на неодамнешниот самит на ЕУ изјавил дека земјата речиси целосно ја елиминирала зависноста од рускиот гас со изградба на нов терминал и обиди да го зголеми капацитетот на друг.
Тој рече дека би сакал да види глобална перспектива за држење на цените на бензинот под контрола и дека ова прашање го покренал со претседателката на Европската комисија, Урсула фон дер Лајен.
Кипар
Кипар е резервиран додека ЕУ подготвува планови за забрана на руски бродови во пристаништата на ЕУ, наведувајќи ја потенцијалната штета на нејзиниот транспортен сектор. Овој остров не е поврзан со европската енергетска мрежа и најголем дел од нафтата увезува од други земји на ЕУ. Министерот за енергија ги опиша новите енергетски проекти за испорака на гас од источниот Медитеран како „промена на играта“.
Чешка република
Чешка е една од земјите на ЕУ која би била најтешко погодена од целосното ембарго на руската енергија, според Францускиот совет за економска анализа. Се смета дека целосната забрана може да предизвика влијание врз економијата во висина од еден процент од нејзиното економско производство.
Владата соопшти дека прави планови за вонредни ситуации за секое сценарио, вклучително и она во кое се прекинати испораките од Русија.
Данска
Данска беше во првите редови на земјите кои повикуваа на огромна зелена трансформација за да се стави крај на зависноста на континентот од руската енергија. Пакетот на ЕУ „Fit fo 55“ бара побрзо намалување на емисиите и воведување обновливи извори на енергија покрај зголемената заштеда на енергија.
Земјата бара и алтернативни извори на гас. Во Данска продолжи работата на проектот „Балтичка цевка“, гасовод од Норвешка до Полска. По деветмесечна суспензија поради загриженост за влијанието врз дивите животни, една недела по почетокот на руската војна во Украина, беше одобрена дозвола за продолжување на изградбата.
Планираниот гасовод долг 900 километри главно е наменет да и помогне на Полска да ја намали зависноста од рускиот природен гас.
Естонија
Естонската влада јавно се согласи „во принцип“ да ги прекине сите гасни и нафтени врски со Русија до крајот на годината. Тоа ќе ја стави во чекор со нејзините балтички соседи, Литванија и Летонија, кои тврдат дека го суспендирале целиот руски увоз на енергија од почетокот на април.
Во март, естонската влада предложи приходите од рускиот гас и нафта да се искористат за обнова на Украина, по примерот на програмата на ОН „Нафта за храна“ од 1995 година. Ова му овозможи на Ирак да продава нафта само во замена за хуманитарни резерви како храна и лекови.
Финска
Финскиот премиер Сана Марин изрази желба „да се ослободи од руските фосилни горива“, велејќи дека продолжувањето на увозот на енергија од Русија „ја поддржува и всушност ја финансира војната“.
Сепак, активистите забележаа дека одредени дупки и одредби во финската политика сè уште дозволуваат увоз на руска енергија, како што е грејс период од четири месеци за увоз на јаглен.
Финскиот „Гринпис“ истакна дека „транзитната дупка“ овозможила руските енергетски извори да дојдат во Финска од Сибир.
„Луѓето беа убиени и ние тоа го финансираме“, рече Мати Лиматајен од организацијата.
Франција
Во споредба со другите големи европски економии, Франција не е многу зависна од рускиот гас и нафта. Во споредба со Германија и Италија, кои увезуваат 40 до 50 отсто од својот гас од Русија, уделот на Франција во увозот на руски гас е 25 отсто, а најголемиот снабдувач е всушност Норвешка (35 отсто).
Француската влада покажа подготвеност да го забрани увозот на руска нафта, а министерот за финансии Бруно Ле Мер за CNN France изјави дека се „подготвени да одат понатаму и да донесат одлука за забрана на нафтата“. Тој додаде дека е „длабоко убеден дека следните чекори и следните дискусии ќе се фокусираат на ова прашање“.
Франција моментално се наоѓа во средината на многу блиски претседателски избори на кои се донесува одлука меѓу актуелниот претседател Емануел Макрон и лидерката на екстремната десница Марин Ле Пен. Во минатото, Ле Пен предложи поблиски врски меѓу НАТО и Русија, и таа веројатно, доколку биде избрана, би направила промени во политиката и тонот кон Русија. Двајцата ќе се соочат во вториот круг на 24 април.
Германија
Најголемата европска економија беше една од највоздржаните во размислувањето за целосно ембарго на руската енергија. Канцеларот Олаф Шолц предупреди дека ненадеен прекин ќе ја „турне цела Европа во рецесија“.
Сепак, германскиот министер за економија вели дека земјата веќе ја намалила зависноста од руската енергија од почетокот на војната. Увозот на руска нафта падна од 35 на 25 отсто, а на гас од 55 на 40 отсто, изјави министерот Роберт Хабек.
Грција
Грчкиот премиер на 12 април рече дека се прават напори да се забрза истражувањето за да се намали зависноста од руската енергија. Оваа земја околу 40 отсто од енергетските потреби ги добиваше од Русија.
Унгарија
Унгарија е многу зависна од руската енергија и нејзиниот премиер се противи на ембаргото, иако одобри забрана за јаглен. Виктор Орбан вети дека ќе стави вето на секој обид за воведување целосно ембарго бидејќи, според него, тоа ќе ја „убие“ неговата земја.
Ирска
Ирска не е зависна од руската енергија. Таа не увезува природен гас од земјата бидејќи има свое гасно поле на брегот на Мајо Орк. Остатокот, околу 70 отсто, се увезува од соседна Велика Британија. Делумно благодарение на оваа слобода, ирската влада зазеде цврст став против Русија, изразувајќи ја својата поддршка за санкциите на ЕУ.
Говорејќи во Брисел, министерот за надворешни работи Сајмон Кавени рече дека Ирска има „максималистички“ пристап кон санкциите против Москва. Оваа земја гласно се залагаше за запирање на увозот на сите енергенси од Русија.
Италија
Друга голема економија на ЕУ ја зголеми својата зависност од рускиот гас со текот на годините, бидејќи тој се префрли од јаглен. Италијанските власти соопштија дека Русија испорачува 38 отсто од природниот гас што се користи за електрична енергија и тешката индустрија, вклучително и челичарници и фабрики за хартија.
Министерот за надворешни работи Луиџи ди Мајо, кој отпатува во земјите што произведуваат енергија во потрага по алтернативи, изјави за АНСА дека „Италија не може да стави вето на санкциите за рускиот гас“.
Сепак, премиерот Марио Драги, кој рече дека плаќањата за гас ја финансираат руската војна, не се осврна на енергијата во јавниот одговор на ширењето на фотографии од телото на украинските улици.
На 11 април, Италија потпиша договор со Алжир за намалување на нејзината зависност од руските фосилни горива. Алжир моментално е вториот најголем снабдувач на гас во Италија и испраќа 21 милијарда кубни метри гас, Италија доби 30 милијарди кубни метри од Русија.
Латвија
Заедно со другите балтички земји, Латвија наведува дека повеќе не зависи од увозот на руски гас и нафта. Владата се залагаше за санкции против Русија поради енергетиката.
Латвискиот премиер Артурс Каринс на 25 април рече дека другите земји на ЕУ треба да ги разгледаат таквите мерки како начин да се запре војната во Украина.
„Енергетските санкции се начин да се запре протокот на пари во воената каса на Путин“, рече тој во Брисел.
Литванија
На 2 април, Литванија објави дека целосно го прекинала увозот на енергија од Русија, со што стана првата земја во ЕУ што ги прекина енергетските врски со Москва. Литванија беше „првата земја меѓу добавувачите на Газпром што се стекна со независност од рускиот гас“, рече министерот за енергетика Даиниус Кревиес, додавајќи дека тоа е „поради“ долги години кохерентна енергетска политика и навремени инфраструктурни одлуки. Овој потег беше поддржан и од литванскиот претседател Гитанас Наузеда.
Луксембург
Луксембург во моментов е поделен околу тоа дали да продолжи да го таргетира увозот на руска нафта и гас. Сепак, Големото Војводство смета дека е подготвено за можна забрана за увоз на јаглен од Русија низ ЕУ.
Во официјалното соопштение од Министерството за надворешни и европски прашања за Еуроњуз на 14 април, владата на Луксембург рече дека „мора да се намали зависноста (од руските фосилни горива)“ и дека „не треба да се исклучат санкциите“. Но, исто така се додава дека во моментов нема да се преземаат поединечни дејствија.
„Единството на сите земји-членки и решеноста заеднички да пристапиме кон прашањето на санкциите беа клучен фактор во нашата политика“, се вели во соопштението.
Малта
Малта не е енергетски зависна од увозот на руска нафта и гас. Во изјава за Тајмс оф Малта, министерката за енергетика Миријам Дали рече дека „како земја, кога станува збор за течен природен гас, ние не зависиме од Русија“.
Таа напомена дека медитеранската земја немала енергетски договори со Русија. Околу 17 отсто од енергијата на Малта доаѓа од европската електрична мрежа, која доаѓа од италијанскиот остров Сицилија.
Холандија
Приближно 15 отсто од гасот што доаѓа во Холандија доаѓа од Русија. Холандскиот премиер Марк Руте изјави дека Холандија не може да ги запре сите испораки на фосилни горива од Русија, велејќи дека „им требаат залихи“ и дека тоа е „непријатна вистина“.
Иако Долниот дом на парламентот повика на построги санкции за увозот на енергенси од Русија, холандскиот финансиски весник „Фајненшл Дагблад“ тврди дека тоа ќе има разорно влијание врз економијата на земјата. Ова се должи на неговата мала големина и потпирање на европските производни синџири, кои бараат повеќе транспорт, а со тоа и трошоци за енергија.
Во официјалното соопштение за Еуроњуз на 13 април, владата рече дека „ќе претстави план за постепено укинување на рускиот гас, нафта и јаглен пред крајот на април“. Таа укажа на мерките што земјата веќе ги презела за да ја намали зависноста од руската енергија, како што е организирање кампања за заштеда на енергија. Но, се додава: „Мора да се земе предвид безбедноста на снабдувањето со енергија за цела ЕУ“ и „мора да се преземат мерки на европско ниво за да бидат ефективни“. Во соопштението не се наведува дали владата има непосреден план за целосно санкционирање на увозот на руска енергија.
Полска
Полска тесно им се придружи на балтичките земји со тоа што се согласи да го намали целиот увоз на руска енергија, иако, во овој случај, до крајот на годината. Оваа земја, која прими 2,5 милиони бегалци (претежно во ЕУ), доби околу 40 отсто од гасот од Русија во 2020 година.
Меѓутоа, во одлуката што ја опиша како „најрадикална“ во Европа, полскиот премиер Матеуш Моравјецки тврди дека Полска постепено ќе престане да увезува јаглен во следните неколку месеци и ќе ги забрани нафтата и гасот до декември.
Португалија
Португалската влада соопшти дека е подготвена да ги поддржи санкциите против рускиот гас и нафта. Во споредба со другите земји од ЕУ, Португалија не се потпира многу на руската нафта и гас. Тие добиваат значително поголем дел од својата енергија од обновливите извори, особено од соларните.
На 11 април, министерот за надворешни работи Жао Гомес Кравињо рече дека земјата ќе го поддржи „интензивирањето на руските санкции“.
„Португалија е во согласност со овие акции, кои имаат технички димензии за кои сè уште се разговара, но Португалија ќе ги поддржи“, додаде тој.
Од првите денови на војната, португалската влада ги повика владите ширум Европа да го санкционираат увозот на руска енергија.
Романија
Романија и три други земји од Централна и Источна Европа – Унгарија, Словачка и Полска – се договорија за стратешко партнерство за понатамошно развивање на нивните водородни мрежи и намалување на потребата за увоз на руска енергија. На почетокот на овој месец, најголемата романска енергетска компанија, ОМВ Петром, престана да увезува сурова нафта од Русија, верувајќи дека забраната за руската енергија ќе наиде на ЕУ.
Романија во моментов има еден од најниските проценти на испораки на гас од Русија, околу 10 проценти.
Словачка
Слобачка во голема мера се потпира на увоз на руски фосилни горива како извор на енергија. Земјата зема околу 85 отсто од гасот и 66 отсто од нафтата од Русија, што значи дека прекинот на врските може да има значително влијание врз оваа земја. Во април, словачката влада објави дека се приклучува на ЕУ, одбивајќи да плати за руските пари во рубли, откако министерот за економија на земјата рече поинаку.
Аналитичарите во Словачка понудија планови за намалување на потрошувачката на енергија со поефикасни методи за греење како алтернатива на руските фосилни горива.
Словенија
Словенија е значително зависна и од рускиот увоз на гас и нафта. Таа неодамна изрази интерес за набавка на хаш од терминалот LNG (течен природен гас) во Хрватска. Минатиот месец, словенечкиот премиер Јанез Јанша застана на страната на другите земји од ЕУ во отпорот на барањето на Москва увозот на енергија да се плаќа во рубљи за да се поттикне нејзината економија.
Шпанија
Од почетокот на војната, Европа бара алтернативи за руските енергетски извори, како што е испораката на течен природен гас од САД преку Атлантскиот Океан. Шпанија се позиционираше како можен нов „хаб“ за увоз на ЛНГ во Европа.
Но, неодамнешната интервенција на премиерот Педро Санчез во корист на Мароко во неговиот спор со Алжир за Западна Сахара ја доведе Шпанија во конфликт со Алжир, еден од нејзините главни снабдувачи со гас. Оваа тензија потенцијално може да доведе до повисоки цени на бензинот во Шпанија и да го намали апетитот на земјата за санкционирање на рускиот гас.
Шпанската влада ја повика ЕУ да ја намали зависноста од рускиот гас. Шпанија, центарот на сончевата енергија, е помалку зависна од Русија.
Шведска
Шведска е поотпорна на влијанието на енергетските санкции врз Москва бидејќи таа земја не се потпира многу на увозот од таа земја. Како што соопшти Министерството за земјоделство во март, шведската влада соопшти дека снабдувањето на земјата „во мала мера е директно зависно од руските енергетски испораки, а извештаите покажуваат дека снабдувањето со енергија од Русија функционира нормално“.
Шведска, заедно со Финска, размислуваат за членство во НАТО во светло на неодамнешните геополитички тензии. Ова означува промена од нејзината долгогодишна политика на неутралност.